Mszaki uznawane są za jedne z najstarszych żyjących obecnie roślin lądowych. Pojawiły się wiele milionów lat temu. Nie dotknęły ich zmiany klimatyczne,przez miliony lat uległy jedynie małym zmianom. Patrząc na mchy mamy do czynienia z żywymi skamieniałościami!

Mszaki pełnią ważną funkcję w retencjonowaniu wody. Magazynują przez darnie duże ilości wody opadowej, zatrzymując ją przez długi czas i ograniczając parowanie. W ten sam sposób pomagają utrzymać właściwą wilgotność gleby leśnej, tworząc odpowiedni mikroklimat. Zabezpieczają glebę leśną przed erozją oraz stanowią środowisko do życia dla roślin, grzybów, bezkręgowców lub czasami drobnych kręgowców.   

Duża część mchów w polskich lasach znajduje się pod ścisłą lub częściową ochroną. Zgodnie z prawem mech jako surowiec nie może być pozyskiwany, zwłaszcza na masową skalę. Prace artystyczne można wykonywać jedynie z mchów i roślin pozyskanych ze specjalnych hodowli ewentualnie pozyskanych podczas prac naprawczo-budowlanych np.czyszczenia dachu.

Od kilku lat mech znajduje szerokie zastosowanie w europejskiej florystyce oraz wystroju wnętrz. Wykorzystywany jest w zielonych ścianach żywych roślin, ogrodach wertykalnych, kompozycjach kwiatowych czy lasach w słoiku. Chcąc samemu stworzyć taka prace musimy koniecznie pamiętać, że mech, który nie został poddany procesowi stabilizacji szybko uschnie, zmieni kolor i tym samym przestanie być atrakcyjny. Podczas stabilizacji naturalne soki roślin są zastępowane przez unikatowy roztwór stabilizacyjny. Rośliny nie tracą swojej świeżości przez wiele miesięcy, a dodatkowo nie wymagają pielęgnacji. 

Źródło: Vítězslav Plášek, Mszaki w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów. 
https://www.greensy.eu/ , http://www.mossdecor.pl/faq/

Tekst i zdjecia Agnieszka Plucińska

Minóg rzeczny (Lamperta fluviatilis), to nietypowe zwierzę zaliczane do ryb. Wyglądem może przypominać węgorza (wężowaty kształt ciała), ale o zupełnie odwrotnym trybie życia. Węgorze żyją w wodach słodkich a rozmnażają się w morzu, zaś minogi rzeczne dorosłe życie spędzają w morzu, a jak sama nazwa wskazuje aktu rozrodu dokonują w rzekach. Życie minoga można podzielić na dwa etapy – pożytecznego filtratora- stadium larwalne i pasożyta – dorosły osobnik. Warto przyjrzeć się 
z bliska tym etapom. 

Larwa minoga zwana ślepicą, różni się od minoga dorosłego – jest ślepa, bo ma bardzo słabo rozwinięte oczy, przykryte nieprzeźroczystą skórą i ma podzielone na segmenty ciało. W tym stadium rozwojowym larwy zagrzebują się w osadach dennych ustawione pod prąd rzeki, filtrują plankton i martwą materię organiczną, tym samym przyczyniając się do oczyszczania cieków.

Dorosłe osobniki mają prawdziwe oczy, wężowate ciało do 50 cm długości i charakterystyczny dla minogów otwór gębowy w kształcie lejka, zaopatrzony w dwa zęby rogowe górne i siedem dolnych, którymi przysysa się do ciała ryby i niczym wampir wypija z niej krew i płyny, zdrapując także tkankę mięśniową. Te bezżuchwowce w swojej jamie gębowej mają również gruczoły, których wydzielina uniemożliwia krzepnięcie krwi. Skoro mowa o nietypowym zwierzęciu, to rozmnażanie, też musi być nietypowe? W rzeczy samej, rozród też jest zadziwiający – dorosłe minogi w drodze z mórz do rzek, przechodzą duża metamorfozę (ich ciała ulegają przemianom), a podczas tarła samce przyczepiwszy się do samicy, owijają jej ciało jakby zakładały pętle, po czym wyciskają z niej ikrę jednocześnie ją zapładniając. Mało w tym romantyzmu, ale na pewno jest to metoda skuteczna. Mówiąc o minogu nie można zapomnieć, że są bardzo atrakcyjne pod względem kulinarnym.

Prawdopodobnie z powodu przejedzenia minogami zmarli: król Anglii Henryk I i Amalryk król Jerozolimy. Minogi są nazywane wampirami morskimi i w pełni na to zasługują. Mimo to są objęte ochroną częściową. Zwierzęta przedstawione na zdjęciach wyłowiono i po krótkiej sesji zdjęciowej uwolniono do wody.

Foto i tekst Wojciech Buczek

Jowisz i Saturn to dwie największe planety Układu Słonecznego. W związku z tym, że coraz szybciej zachodzi Słońce można bez większych problemów gołym okiem prowadzić obserwację nieba już o godzinie 17 czy 18. Czy wiesz ja odnaleźć te dwie planety? Podpowiemy Tobie!

WSKAZÓWKI:
– spójrz na niebo w kierunku południowym, 
– praktycznie w samym centrum tej części nieba, niewysoko nad horyzontem pojawią się dwa bardzo jasne punkty. To właśnie Saturn i Jowisz

CIEKAWOSTKI O PLANETACH:
– zaliczane do Układu Słonecznego, który wędruje w galaktyce zwanej Drogą Mleczną
– dwie z największych planet Układu Słonecznego  
– obie planety to gazowe giganty, zaliczane do planet zewnętrznych Układu Słonecznego

TO CO WYJĄTKOWE W JOWISZU: 
– największy pośród ośmiu planet Układu Słonecznego, piąty w kolejności od Słońca,
– posiada najwięcej księżyców – największe z nich to Io, Kalisto, Ganimedes, Europa, które można obserwować przez lornetkę,
– Jowisza przysłaniają chmury, które układają się w pasy, co przypomina kawę latte,
– na powierzchni Jowisza trwa największy huragan, który jest wielką czerwoną plamą; mówi się, że jest on wielkości dwóch Ziem.

TO CO WYJĄTKOWE W SATURNIE: 
– druga co do wielkości planeta Układu Słonecznego, szósta w kolejności od Słońca,
– posiada układ pierścieni skąd nazwa Władca Pierścieni,
– posiada wyjątkowy księżyc Tytan, który posiada atmosferę,
– posiada dużą liczbę księżyców – ponad 60.

Foto i tekst Gracjana Kalicka

Liście drzew i krzewów zanim opadną to czarują swymi kolorami. Niezwykle efektownie przebarwia się sumak octowiec, gatunek pochodzący z Ameryki Północnej, o bardzo kwaśnych owocach (stąd w nazwie octowiec a w języku niemieckim Essigbaum – „drzewo octowe”). Owoce sumaka namoczone w wodzie dają przyjemny w smaku, kwaskowaty napój, zwany „Indian lemonade”. Podobnie przebarwia się na różne odcienie czerwieni winobluszcz trójklapowy, pokrywający ściany budynków. Z kolei złotym kolorem liści urzeka miłorząb dwuklapowy, relikt przeszłości, „żywa skamielina’ według Darwina, jedyne drzewo z okresu trzeciorzędu, pamiętające jeszcze dinozaury. Ciekawe są jego żółtozielone owoce, pestkowce z mięsistą osnówką, wydzielającą nieprzyjemny zapach aldehydu masłowego, ale z jadalnymi po uprażeniu nasionami, które stanowiły swego czasu przysmak w Chinach.

Foto i tekst dr Tadeusz Leśnik

Profesor Atomówka, czyli instruktorka TOEE Ewelina Marczewska, wraz z profesorem Rendim, czyli przesympatycznym psiakiem, będą co dwa tygodnie wprowadzać nas w świat chemii. To okazja by młodzi zdobyli nową wiedzą, a straci ją sobie przypomnieli. Pierwszy prezentowany na Facebooku TOEE filmik z ich udziałem dotyczy atomów i kwarków.

Kolejne spotkanie z Atomówką i Rendim już za dwa tygodnie! Zapowiadają, że będzie wesoło i… wybuchowo! Zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmu.

Foto i video Ewelina Marczewska