Czy zauważyliście, że latem, po pobycie na plaży, szybciej widzimy na naszej skórze efekt opalania? Na plaży oprócz promieniowania bezpośrednio od Słońca, mamy promieniowanie odbite od piasku i morskich fal. Im jaśniejsza plaża tym mocniejsze jest odbicie. Podobnie w górach, śnieg potrafi odbić nawet do 80 proc. promieniowania. To tak jakbyśmy mieli dwa źródła światła: to, które świeci z góry i to odbite od śniegu.

Jak szybko się opalamy? To zależy od miejsca na kuli ziemskiej! Turysta w Ekwadorze, czy państwach położonych wokół równika opali się szybciej niż w Polsce. Przy nisko świecącym Słońcu dana wiązka promieni musi ogrzać większą powierzchnię Ziemi, zaś przy Słońcu wysoko operującym ta sama wiązka promieni pada na mniejszy areał. Z tego powodu najmocniej ogrzewane są obszary międzyzwrotnikowe, okolice równika, gdzie Słońce świeci blisko zenitu, a czasem wręcz w zenicie, czyli pod kątem 90 stopni do powierzchni Ziemi. 

Słoneczny ultrafiolet to jedyny rakotwórczy czynnik, który jednocześnie korzystnie wpływa na zdrowie fizycznie i psychiczne, nastrój czy syntezę witaminy D. Jednak nadmierna ekspozycja na Słońce może wywołać uszkodzenia skóry, poparzenia, fotouczulenie, przyspieszony proces starzenia się czy ryzyko rozwoju nowotworów skóry.

Aby temu zapobiec, należy pamiętać o używaniu preparatów z filtrami UV, nie opalaniu się między godziną 11.00 a 16.00 oraz o noszeniu jasnych, przewiewnych ubrań, nakryciu głowy i odpowiednim nawodnieniu organizmu. 

Aby chronić dzieci przed słońcem niemowlęta należy smarować kremem z filtrem SPF 50+, chroniącym i przed UVA, i przed UVB. Maluchy poniżej 3 roku życia powinno się smarować kremem z filtrem SPF 50 lub 50+ czyli blokerami słonecznymi. Na wakacjach przyda się tez odzież z filtrem UV, czy płachty przeciwsłoneczne.

Tekst i zdjęcia: Agnieszka Plucińska

Światło daje początek każdej formie życia na Ziemi. Bez mocy słońca komórki roślinne nie mogłyby produkować energii i biomasy, stanowiących dla organizmów podstawę ich istnienia. Nic więc dziwnego, że rozwój roślin jest zawsze związany z dążeniem do światła.

Wzrost roślin w kierunku światła (fototropizm dodatni), może przybierać zupełnie odwrotną formę (np. korzenie roślin rosną w przeciwnym kierunku do światła) i takie zjawisko nazywamy jest fototropizmem ujemnym. Na co dzień możemy podziwiać drzewa i krzewy, które w drodze do najlepszego oświetlenia swoich liści lub igieł przyjmują spektakularne formy i kształty. Niektóre z nich mają asymetryczną koronę, mocniej rozwiniętą od strony nasłonecznionej. Gdzie indziej gałęzie przyjmują niesamowite kształty. Niekiedy drzewa rosną mocno pochylone, wygięte w łuk, ryzykując przewaleniem podczas wichur czy dużych opadów śniegu. Często są one ratowane przy pomocy podpór lub podciągów zakładanych przez ludzi. 

Tekst i zdjęcie Wojciech Buczek

Aktywność Słońca to szereg cyklicznie pojawiających się zjawisk, które zachodzą na najbliższej Ziemi gwieździe. Zmiany te trwają około 11 lat, w czasie których obserwujemy wzrost bądź spadek plam na tarczy Słońca, rozbłysków czy też koronarnych wyrzutów masy ze Słońca. 

Co to są plamy na Słońcu? To ciemniejsze obszary widoczne na jego powierzchni. Charakteryzują się niższą temperaturą niż otoczenie, w którym się znajdują. Na powierzchni Słońca temperatura sięga około 6 000 stopni Celsjusza, a w centrum plamy słonecznej to około 4 000 stopni Celsjusza. W wyniku czego widzimy plamę jako ciemniejszy obszar. Plamy słoneczne mają ogromne rozmiary, sięgają od kilku tysięcy do kilkudziesięciu tysięcy kilometrów. Zatem są większe od naszej planety.

Przypomnij sobie jak wygląda Ziemia na zdjęciach z kosmosu – a teraz wyobraź sobie obok niej jeszcze większą plamę słoneczną. Plamy słoneczne często występują grupami. Mogą się one rozciągać na długość przeszło 200 000 km. 

Podczas naszych wtorkowych obserwacji niestety nie udało się nam zaobserwować plam, ale nic straconego. Każdego dnia możesz przyglądać się tarczy Słońca na żywo :

https://www.spaceweatherlive.com/pl/aktywnosc-sloneczna.html

UWAGA! Nigdy nie spoglądaj na Słońce uzbrojonym okiem czyli np. przez teleskop, lornetkę, lunetę itp. Grozi to trwałym uszkodzeniem oka! Poniżej zdjęcia stopionego okularu i kartki z wypaloną dziurą przez promienie słoneczne.

Tekst i zdjęcia Gracjana Kalicka

Kwitnące obecnie w lasach dywanowo zawilce gajowe czy ziarnopłony wiosenne otwierają swe kwiaty tylko wtedy, kiedy świeci słońce, w oczekiwaniu na owady zapylające. Otwieranie kwiatów w dni pochmurne byłoby bezproduktywne, bo wtedy nikt by ich nie odwiedził.

Ruch słońca po niebie otwiera kolejno kielichy kwiatów poszczególnych roślin, więc można stworzyć w ogrodzie naturalny zegar kwiatowy, dobierając odpowiednie gatunki. Można wzorować się na zegarach kwiatowych zestawionych przez Linneusza, chociażby na Wyspie Kwiatów Mainau, w Badenii – Wirtembergii.

Na noc kwiaty się zamykają, co chroni je przed przymrozkami a te mogły by zniszczyć słupki i zniweczyć nadzieję na wydanie nasion.

Tekst i zdjęcia dr Tadeusz Leśnik

Już wkrótce Dzień Słońca, który w tym roku przypada 3 maja. Z tej okazji zaczynamy cykl tekstów dotyczących najbliższej nam gwieździe, bez której niemożliwe jest życie na Ziemi. Dziś odpowiemy sobie na pytanie: dlaczego światło UV nazywa się ultrafioletowe? Nazwa pochodzi z łaciny: ultra znaczy ponad, poza, a fiolet – oznacza barwę o najmniejszej długości fali w świetle widzialnym. Światło UV jest niewidzialne dla człowieka i wyróżniamy 3 jego typy: UV-A, UV-B, UV-C.

Promieniowanie UV-A długość fali: 315–380 nm – tych promieni dociera do nas najwięcej; przez cały rok, nawet gdy niebo jest zachmurzone. Nie wywołuje bolesności skóry, ale wnika w nią głęboko. Odpowiedzialne jest m.in. za tworzenie się wolnych rodników. Jednocześnie jednak to promieniowanie może uszkadzać nasze komórki, czego skutki mogą być odczuwalne nawet po wielu latach i finalnie prowadzić do powstawania nowotworów. UV-A uszkadza również włókna kolagenowe. Stosowane jest m.in. w lampach utwardzających do lakierów do paznokci oraz na solarium. 

Promieniowanie UV-B- długość fali: 280–315 nm stanowi ok. 5% promieniowania jakie dociera do Ziemi. Promienie te zatrzymywane są przez szkło, powodują jednak oparzenia słoneczne. To właśnie to promieniowanie odpowiada za brązowienie skóry. 

Promieniowanie UV-C długość fali: 100–280 nm jest dla nas najbardziej szkodliwe, na szczęście pochłaniane jest praktycznie całkowicie przez atmosferę ziemską. Promieniowanie UV-C aktualnie znalazło szerokie zastosowanie w dezynfekcji. Lampy ze światłem UV-C skutecznie usuwają wirusy, bakterie i zarodniki. Według najnowszych badań ich działanie jest niezwykle skuteczne. 

Ultrafiolet powoduje także fluorescencję wielu substancji chemicznych. 

Jeśli jesteście ciekawi na czym polega fluorescencja zapraszamy do naszego ośrodka już wkrótce na zajęcia! 

Tekst i zdjęcia: Ewelina Marczewska