Przez ostanie tygodnie omawialiśmy gwiazdozbiory okołobiegunowe, wyznaczaliśmy kierunek północny na niebie za pomocą gwiazdozbiorów Wielkiej Niedźwiedzicy i Małej Niedźwiedzicy. Dziś przejdziemy do gwiazdozbioru, który znajduje się na półkuli południowej. Nie mamy możliwości obserwować tej konstelacji z Polski, ale mimo to warto ją poznać. Ta konstelacje, choć niepozorna i najmniejsza na całym niebie, jest bardzo istotna gdyż dzięki niej możemy wyznaczyć kierunek południowy. Mowa o gwiazdozbiorze Krzyż Południa.
Na niebie znajduje się 88 konstelacji, i ostatnie miejsce na liście gwiazdozbiorów, pod względem wielkości, zajmuje właśnie Krzyż Południa.
Konstelacja ta złożona jest tylko z czterech gwiazd. Kiedyś nie wyróżniano ich i były one częścią gwiazdozbioru Centaura.
Aby dotrzeć do południowego bieguna nieba należy pięciokrotnie przedłużyć dłuższe ramię Krzyża. Kiedyś w ten sposób południe wyznaczali żeglarze. Oczywiście nie jest to idealna metoda, ale dzięki niej jesteśmy w stanie określić kierunek południowy na niebie.
Krzyż Południa mimo iż jest najmniejszym gwiazdozbiorem na niebie, to widoczny jest na bardzo jasnym fragmencie Drogi Mlecznej, ma również bardzo jasne gwiazdy co ułatwia odnalezienie konstelacji.
Zaczynając od najjaśniejszego Acruxa, poruszając się zgodnie z ruchem wskazówek zegara jasność gwiazd w tym gwiazdozbiorze maleje.
Acrux Alfa Crucis – to 12 pod względem jasności gwiazdą na niebie. Jest to układ podwójny gwiazd, które maja zbliżoną jasność. Można odróżnić te dwa składniki posługując się małym teleskopem. Pozostałe gwiazdy również zajmują wysokie miejsca na liście najjaśniejszych gwiazd nieba.
I tak kolejno Mimosa – beta jest 19 co do jasności gwiazdą nieba. Gwiazdy te są błękitnymi olbrzymami, znajdują się ponad 300 lat świetlnych od Ziemi. Mimosa również ma towarzyszkę, koloru czerwonego, tworzy z nią piękny kontrast na niebie.
Gamma to gwiazda 24 pod względem jasności, jest czerwonym olbrzymem. Zaś ostatnia czwarta gwiazda tworząca kształt Krzyża to niebiesko-biała Imai – Delta Crucis.
Nie wchodząca w kształt Krzyża, ale należąca do konstelacji gwiazda, to Ginan – Epsylon Crucis świeci się na niebie pomarańczową barwą.
W konstelacji tej możemy znaleźć młode gromady gwiazd. Mapy poniżej przedstawiają jak trafić do tych obiektów.
Gromada NGC 4755 położona jest na wschód od gwiazdy Mimosa. Nazywana również Szkatułką Klejnotów. Najjaśniejsza gwiazda, którą możemy tu podziwiać Kappa Crucis, koloru pomarańczowego, leży w polu widzenia tej gromady, mimo iż do niej nie należy. Gwiazdy tworzą ze sobą piękny kontrast i można je podziwiać już za pomocą lornetki.
Gromada ta to grupa około 100 gwiazd świecących niebieskobiałym światłem. Jasność gromady wynosi 4,2m, więc można ją obserwować nieuzbrojonym okiem.
Kolejna gromada otwarta leżąca blisko konstelacji, to gromada otwarta NGC 4609.
Gromada ta to grupa kilkudziesięciu gwiazd, nie należą one do najjaśniejszych, dlatego tez nie można tej gromady dostrzec gołym okiem. By ją odszukać na niebie potrzebujemy lornetki bądź małego teleskopu.
Tekst i zdjęcia: Gracjana Kalicka